Ovo je priča o kompozitoru i izvođaču koji je prošao kroz brojne faze istorije džeza i svirao Majlsom Dejvisom, Džoni Mičel i Karlosom Santanom. Jedan od najvećih američkih džez saksofonista, čija je karijera obuhvatala bop i fjužn, preminuo je danas u bolnici Los Anđelesu u 89 godini, a njegov publicista potvrdio je njegovu smrt Njujork Tajmsu.
Vejn Šorter je bio centralna sila u tri velike džez grupe 20. veka. “The Jazz Messengers”, na čelu sa bubnjarom Artom Blejkijem, koji je uspostavio srednjovekovni „hard bop” stil. Drugi zamah bio je kvintet Majlsa Dejvisa koji je izvodio od sredine pa do kasnih 1960-ih i koji je doveo Dejvisa do njegovog „električnog“ perioda. Najuspešnija fuziona grupa “Weather Report” osnovana je 1970. godine.
Imao je dugo i plodno partnerstvo sa Džoni Mičel, pojavljujući se u deset njenih albuma. Sarađivao je sa rok muzičarima kao što su Karlos Santana i Steli Dan. Vejn je jedanaesti dobitnik Gremija i dobitnik njihove nagrade za životno delo.
Šorter je rođen u Njuarku, u Nju Džersiju 1933. godine, a klarinet je počeo da svira sa 15 godina. Na kraju se fokusirao na tenor i sopran saksofon. On i njegov brat Alan, koji je postao džez trubač, bili su očarani bibopom koji su čuli na radiju: „Nismo želeli da svesno da nam zvuči kao u filmovima naučne fantastike“, ali „podsvesno – bilo je tako nekako“, rekao je tada Šorter.
Nakon što je izučio svoj zanat u srednjoj školi, studirao je muzički univerzitet, a nakon dve godine u vojsci svirao je sa vođom benda Mejnardom Fergusonom, pre nego što biva angažovan u bendu “The Jazz Messengers” 1958. godine i svira zajedno sa Blejkijem, Li Morganom, Fredijem Habardom i drugima. Komponovao je brojne komade za grupu i postao muzički direktor, ali ga je nakon brojnih pokušaja angažovao Majls Dejvis 1964.
Dejvisov prvi veliki kvintet, sa Džonom Koltrejnom, Bilam Evansom i drugim sa promenljivim osobljem, snimao je klasike, poput albuma “Kind of Blue”, ali se do 1963. “mučio” da održi postavu u celini.
Šorter je bio deo ansambla zajedno sa klavirom Herbija Henkokma, basom Rona Kartera i bubnjeva Tonija Vilijamsa. Ova grupa bez hijerarhijskog odnosa i slobodnog razmišljanja proizvela je albume: “Filles de Kilimanjaro”, “Sorcerer”, “Miles Smiles” i mnoge druge. Šorter je doprineo brojnim kompozicijama, uključujući naslovne pesme sa albuma “Nefertit”i i “ESP”, i ostao je nakon što se kvintet raspao 1969. u još jednom Dejvisovom remek delu te godine, “In a Silent Way”.
Početkom 1959. Šorter je objavio i solo albume, kao što su poznati “Speak No Evil” ili “Night Dreamer”, koji su snimljeni kasnije. Poput Dejvisovog, njegovo stvaralaštvo tada postaje slobodnije i počinje da se spaja sa rokom, latino muzikom i drugim stilovima, što je dovelo do formiranja njegove sledeće grupe, “Weather Report”.
Ova grupa, predvođena klavijaturistom Džoom Zavinulom, i uz podršku raznih muzičara, uključujući basiste, poput Miroslava Vitouša, spojila je džez sa fankom i R&B ritmovima, a Vejn se vratio na melodičnije sviranje. Ovaj zanimljiv spoj je doživeo veliki komercijalni uspeh, a njihov album “Heavy Weather” iz 1977. postao je poznat i dostigao 30 najboljih Americi.
Šorter je izvodio i solo saksofon na dva meka rok hita. Takođe je svirao na albumu Rolingstonsa “Bridges to Babilon” iz 1997.
Njegova saradnja sa Džoni Mičel počela je sa njenim albumom “Don Juan’s Reckless Daughter” iz 1977. godine, a Šorter je tridesetak godina kasnije ispričao da Mičel voli da slika i da mu je jednom rekla da se on muzikom “igra kao četkicom”.
Sa Herbijem Henkokom kolegom iz Dejvisovog benda radio je na albumu “Mingus” inspirisan Čarlsom Mingusom 1979. godine, a Šorter i Henkok će često sarađivati narednih godina. Krajem 1970-ih pridružili su se starom Dejvisovom kvintetu, sa Fredijem Habardom na trubi i snimili album “A Tribute to Miles” koji je 1994. osvojio Gremi nakon Dejvisove smrti, sa Volasom Ronijem na trubi.
Kasnije su osvojili još jedan Gremi za pesmu “Aung San Suu Kyi” iz 1997, nazvanu po burmanskom političaru, i formirali supergrupu “Mega Nova” sa Karlosom Santanom, sa kojim je Šorter već sarađivao. Odsvirali su privatni koncert za 50. rođendan Baraka Obame i izveli koncert povodom Međunarodnog dana džeza u Beloj kući 2016. zajedno sa Aretom Frenklin i drugima.
Vejn je do starosti nastavio da radi sa cenjenim mlađim džez muzičarima, uključujući Teri Lajn Karington i Breda Mehldaua, i formirao je kvartet pod svojim imenom 2000. godine. Na kraju se povukao iz uživo nastupa zbog problema sa zdravljem, ali je u kasnim osamdesetim komponovao operu “Iphigenia”.
Šorter je bio oženjen tri puta, prvo sa Teruko Nakagami 1961, sa kojom je dobio ćerku Mijako. Svojom drugom ženom, Anom Marijom Patrisio, oženio se 1970. godine. i njih dvoje su imali ćerku Isku, koja je umrla od napada u četrnaestoj godini života.
Šorter se suočio sa daljom tragedijom kada je Patrisio, njegova tadašnja supruga poginula u eksploziji leta 1996. godine. Sledeće godine je rekao o svojoj muzici: “Kao da mogu da osetim glas svoje žene koja govori: Radi svoj posao , tako smo zajedno, zauvek.“ Ponovo se oženio 1999. godine, sa Karolinom Dos Santos.
Godine 2017. dobio je nagradu “Polar Music”. Nagradu za životno delo Instituta za džez “Thelonious Monk” dobio je 2013. godine.
Tagovi
