Za publikaciju ADBOOKA tekst napisali: Dr Igor Kovačević, Ekonomski fakultet i Milica Božanić, Srpska filmska asocijacija
Poslednjih nekoliko godina istraživači se intenzivnije bave ekonomskim efektima koje fiskalni podsticaji za snimanje filmova i TV serija imaju. Rezultati istraživanja pokazuju da su brojni pozitivni efekti na ekonomiju zemlje (proizvodnju, investicije, zaposlenost i poreske prihode). S druge strane, analiza ekonomskih efekata fiskalnih podsticaja za reklame nije do sada rađena ni u svetskoj niti u domaćoj praksi. Srpska filmska asocijacija, u saradnji sa Ekonomskim fakultetom u Beogradu, sprovodi analizu ekonomskim efektima podsticaja za investiranje u audio-vizuelnu produkciju koje Ministartsvo privrede po ugledu na modele u 97 zemalja sveta dodeljuje za produkciju filma, TV serija i namenskog filma, u šta spadaju i reklame. Cilj ovog istraživanja je da da sistemsku sliku produkcijskog sektora i unapredi njegove dalje mehanizme podsticanja i praćenja.
U desetoj godini postojanja Srpske filmske asocijacije (SFA), kao prvog promotera destinacije za privalačenje stranih filmskih, TV i reklamnih produkcija, ovo istraživanje dolazi kao kruna dugogodišnjeg ukazivanja na doprinose koje sektor proizvodnje audio-vizulenih sadržaja ima na ekonomiju zemlje i čini jedan od stubova kreativnih industrija u zemlji.
Vlada Republike Srbije usvojila je Uredbu o podsticajima stranim produkcijama da u Republici Srbiji proizvodi audio-vizuelno delo, koja od aprila 2016. do sada sa ukupno 17 miliona evra podstakla realizaciju 24 filma i 22 serije. Od toga 20% sredstava potrošeno je na privlačenje 88 reklama u Srbiju. Vlada Republike Srbije je kao strateški važnim ocenila sektor kreativnih industrija, gde svakako proizvodnja audio-vizuelnih sadržaja igra jako bitnu ulogu, a to je da promovisanje i pozicioniranje Srbije kao destinacije za snimanje stranih produkcija osnov „nevidiljivog izvoza“.
Kako bismo imali širu sliku globalnog svetske eksplozije proizvodnje sadržaja, izdvajamo nekoliko važnih podataka: ukupna godišnja vrednost sektora proizvodnje audio-vizuelnog sadržaja na nivou Evropske unije iznosi 97 milijardi evra, ukupan broj zaposlenih u Evropi u ovom sektoru je preko 1 milion, sa prosečnom stopom rasta od 2% na godišnjem nivou (u proseku novih 20.000 zaposlenih svake godine). Proizvodnja audio-vizuelnog sadržaja važan je deo kreativnih industrija, koje sve zajedno generišu 7,5% zaposlenih i 5,3% bruto dodatne vrednosti Evopske unije. U proseku 42% troška proizvodnje audio-vizuelnog sadržaja utiče na druge kreativne industrije (izvan posmatranog sektora). Plate zaposlenih u sektoru proizvodnje audio-vizuelnog sadržaja su u proseku 65% veće od nacionalnog proseka.
Primarni korisnici podsticaja su kinematografska, televizijska i muzička produkcija i post-produkcija, dok su sekundarni korisnici izvođači, kao i ostala podrška izvođačima. Upoređujući podatke statistikog zavoda i podatke korisnika podsticajnih mera došli smo do nekoliko značajnih uvida u sektor produkcije i njegov značaj na zaposlenost, poreske prihode i potrošnju u drugim sektorima od kojih je onaj na turizam najznačajniji. Učešće broja zaposlenih u kinematografskoj i televizijskoj produkciji, snimanju zvučnih zapisa i izdavanju muzičkih zapisa iznosi 0,24% u proseku za zemlje EU. Taj procenat u Srbiji je dosta manji i iznosi 0,11%. Manja razlika između Srbije i EU28 je u stvaralačkim, umetničkim i zabavnim delatnostima, 0,51% u EU28 i 0,45% u Srbiji.
Uprkos činjenici da se zaposlenost u Srbiji nalazi ispod evropskog proseka rast broja zaposlenih u proizvodnji kinematografskih dela i TV programa pokazuje vrlo optimističnu sliku koja kreće drastično da raste od perioda uvođenja podsticaja i iznosi 39,2%, dok u delatnosti nakon proizvodnje (postprodukciji) broj zaposlenih se povećao za 53,5%. Broj zaposlenih u drugim umetničkim delatnostima u okviru izvođačke umetnosti, gde se nalazi najveći broj freelance filmskih radnika skoro se dvostruko povećao u posmatranom periodu, sa 276 na 537. Tako da danas sektor produkcije direktno zapošljava 2.076 ljudi, dok izvođačke umetnosti i druge umetničke delatnosti kreiraju bazu od još 5.000 zaposlenih.
Produkcija reklamnog sadržaja ostvaruje mnogo veću stopu dnevne efikasnosti i po osnovu toga rezultati u jedinici vremena su veći u odnosu na ostale forme. Takođe, imajući u vidu da su i izdaci za radnu snagu veći u slučaju reklama, možemo reći da indukovani efekti ove produkcije, značajno nadmašuju one ostvarene u slučaju filmova i TV serija. Istovremeno reklamna produkcija pokazuje da na svaki jedan evro isplaćenih podsticaja za reklame 0.36 evra se vrati u budžet samo po osnovu plaćanja PDV, poreza i doprinosa, odnosno na svaki evro isplaćenih podsticaja u film 0.25 evra se vrati u državni budžet.
ISTRAŽIVANJE EKONOMSKOG FAKULTETA I SRPSKE FILMSKE ASOCIJACIJE O EKONOMSKIM EFEKTIMA SEKTORA PRODUKCIJE FILMA I REKLAMA.
Izvor: CROSO, RZS
