Poreklo projekta Nore-B52 vodi do rata na Bliskom istoku oktobra 1973. godine koji je reafirmisao artiljeriju i ostavio snažan utisak na generale JNA. Pokrenuta je brza modernizacija i iz SSSR-a naručena su nova oruđa haubice D-20 kalibra 152 koje su nabavljene zajedno sa konstrukcionom dokumentacijom.
Na razvoj nove generacije artiljerijskih sistema snažan uticaj imao je pukovnik Anastas Paligorić (1938–2017). On se od početka 1960-ih godina bavio projektima cevne artiljerije. U VTI 1970-ih bio je rukovodilac tima za razvoj minobacača 120 mm M74 i M75 koji se i sada koriste u VS i desetinama armija. Zatim se usredredio na usavršeni derivat D-20 jer njen maksimalni domet od 17,4 km nije zadovoljio očekivanja i potrebe JNA. U VTI su razvili rešenje sa cevi koja je produžena sa 26 na 39 kalibara, zatim sa povećanom barutnom komorom i ojačanjem zadnjaka i lafeta. Cilj je bio da se sa standardnim projektilima postižu dometi od preko 20 km. Taj zadatak pokrenut je u VTI 1976. godine pod radnom šifrom Novo oruđe artiljerije – skraćeno NORA.
Osim prototipa vučnog oruđa sa radnom oznakom „A“ 1978. pokrenut je novi zadatak model „C“ sa samostalnim pogonom i automatizovanim funkcijama uključujući pneumatski punjač. Osnovno rešenje NORA-A dovedeno je do nivoa prototipa 1980. godine i zatim 1982. završena je prototipska partija.
Na testovima postignuti su rezultati veći od traženih – domet od 24,15 km sa trenutno-fugasnim projektilom TF M-84 km. Sa projektilom sa generatorom gasa na dnu koji umanjuje otpor postignuto je 28,6 km. Polje dejstva po elevaciji povećano je sa 45° na D-20 na 63° na Nora-A.
S obzirom na to da se domaći projekat bitno razlikovao od sovjetskog uzora oktobra 1984. godine uveden je u naoružanje pod novom oznakom M-84. U istom periodu u JNA uvedene su haubice D-30 122 mm sa nizom izmena, ali ne dovoljno da bi se razlikovale od izvora i zato su serijski izrađivane kao D-30J (jugoslovenska). Proizvođač obe haubice bila je fabrika Bratstvo u Novom Travniku (u to vreme Pucarevo) u centralnoj Bosni kojoj je VTI predao dokumentaciju i završio glavninu svog dela posla na haubicama 122 mm i 152 mm.
CEO TEKST ALEKSANDRA RADIĆA PROČITAJTE NA VELIKIM PRIČAMA
Tagovi
